WINTERSYMPH0N1E
DE ECONOMISCHE KRACHTMETING
Koning Winter
heerscht
Radiorede van Churchill jaagt
heel wat stof op I
Sterke menschen als Roosevelt
kunnen een rechtvaardigen vrede
verwezenlijken
Van Sint Antonius en Pietje Pek
Nieuwe Bisschop
te ®®©rnijk
ir JAAR. - 1V 4
KATHOLIEK NIEUWS-, NOTARIEEL- EN AANK0NDK1NGSBLAD.
VERSCHIJNT WEKELIJKS
INTERNATIONAAL OVERZICHT
Z. EXC. MGR L DELMOTTE
De Neutrale landen zouden samen moeten strijden met
Engeland en Frankrijk verklaarde hij
WEEKBLAD SO CENTIEMEN.
ROSKAM.
H. MOTTA, OUD-PRESIDENT
DER ZWITSERSCHE REPU-
BLIEK, OVERLEDEN
i
Z.H. Paus PiusXII antwoordt op de Kerstboodschap
van President Roosevelt
Wij, Belgen, zullen onze jongens niet
loten vermoorden om een onder plezier
te doen, gelijk wie het is
EEN
POSTABONNEMENT 1940
IN BELGIE KOST:
24 GRADEN BENEDEN VRIES
PUNT IN BELGIE
DE LAAGSTE TEMPERATUUR
IN ONS LAND SEDERT 1881
«DE POPERINGENAAR
ZONDAG 28 JANUARI 1940.
DE FDPEBINBENAAR
fr.
voof kun utiktls.
«<r
EEN RECORDWINTER
PRESIDENT ROOSEVELT
•y-*
ADMIRAAL CHURCHILL
HEER MOTTA,
Olid-President van Zwitserland.
HIJ SPRAK NIET NAMENS DE
ENGELSCHE REGF.ERING.
Piaat voor den vaak!... Pietje hondt
zijn eigen koes. Hij zal de menschen
en beesten niet treiteren dat zij het
gewaar worden. Pietje doet zijn eigen
vergeten. Hoe minder de menschen
aan hem denken, hoe beter zijn zaken
draaien!
Op den vooravond van Kerstmis, heeft
President Roosevelt een boodschap ge
richt aan den Paus, waarin hij ook mee
deelde, dat een persoonlijke vertegen
woordiger van den President van de Ver
eenigde Staten, majoor Taylor, bij het
Vatikaan werd aangesteld.
Op die boodschap heeft de Paus ge
antwoord, en de tekst ervan wordt thans
meegedeeld. Wij laten hem hier volgen.
Daarom vereeren wij U, Sint An
tonins, en zeggen: Antonius, vergeet
uwen jongen tijd niet, en steek een
handje aan, bij ons, op de wereld!
Want den dag van vandaag heeft
Pietje Pek een gemakkelijk baantje.
De menschen doen zijn werk voor
hem af. De eene bederft den andere.
Als ’t zoo voortbolt, kan hij binnen
kort gaan rentenieren, en in de hel
de sukkelaars tellen, die er met hoo-
pen binnenzwieren.
Onnoozelaars en bijgeloovige snul
len zeggen somwijlen: «Er ligt een
kwa hand over het vee... Het fluit in
den koestal, tusschen de beesten...
’s Nachts rijden er karren over het
dak... ’s Morgens fluit het in onze
blokken.»
VBHSBB839BBBBBBBBBB9BBBBBBBV
Dan zullen de menschen, ónder mal
kaar, de zaken van Pietje Pek doen
draaien.
Hij moet den dag van vandaag geen
beetje lachen in zijn vuist!
Als hij kristenen ziet te werk gaan,
die gedoopt werden en hun Eerste
Communie deden. En nu leven zonder
God of gebod.
Als sommigen niet naar de kerk
durven gaan, omdat de anderen in
hun straat ook niet gaan en hen zou
den uitlachen.
Als ouders niets meer aan hun kin
deren durven zeggen, en hun laten
loopen, naar kermis en dans, en thuis
komen in de late uurkens.
Als ze slechte kranten en revue’s
lezen en naar zedelooze films gaan.
Als jongens en meisjes elkaar be
derven en meelokken: «Kom aan!
met ons mee! Wij maken plezier! En
we leven maar eens.».
Als ’t vrouwvolk zot en lichtzinnig
gekleed loopt, en de koppen van *t
mansvolk op hol brengt...
In uwen tijd, Sint Antonius, moest
Pietje Pek al dat werk verrichten.
Nu doen ’t de menschen -voor hem.
Toe, kom gij er mee tusschen, Sint
Antonius, en help mee om de men
schen verstandiger te maken.
En om hun oogen open te trekken
en te zien: Pietje Pek zit ginder te
lachen met ons. En met ons onge
luk.
Doe dat, Sint Antonius.
TH. VAN TICHELEN.
Dinsdag margen 1.1. is In Zwitserland
overleden de H. Motta, oud-president der
Zwitserscha Republiek. H. Motta werd
geboren in 1871. Hij was een groot ka
tholiek. Vanaf 1899 was hij lid van den
Zwitserschen Bondsraad. Steeds speelde
hij een groote rol in de politiek van zijn
land. Tot vijfmaal toe werd hij Voorzit
ter van den Bondsraad verkozen. Thans
was hij nog leider van het Buitenlandsch
politiek departement van Zwitserland.
Zeer Eerw. Heer Kan. Louts Delmotte,
Voorzitter van het Groot Seminarie van
Doornik, werd benoemd tot bissebop van
Doornik in vervanging van wijlen Mgr.
Rasneur.
De nieuwe bisschop werd te Hennuyè-
res geboren op 18 December 1892. Hij
maakte den oorlog mede als braukardier
en werd erg gekwetst op 29 September
1918.
Na den oorlog voltooide hij zijn studies,
werd priester gewijd in Oktober 1919 en
naar liet Bijbelsch Instituut te Rome ge
zonden. Hij verwierf er den graad van
liccnciaat in Bijbelsche wetenschappen.
iBBBRBBaBBBUBHZBBBBBBBBBSSBM
Gewone berichten per regel
Kleide berichten (minimund
2 fr. toel. v. ber. m adr. t. bar.
Berichten op le bl. per regri
Berichten op 2» bl. per regrt
Berichten op 3’ bl. per rcgH
Ronwbcr. en Bedank, (miw.I
A
De oorlogvoerenden zouden het liever
bij onsuitvechten; dat is voor hun
veel voordeeliger. Maar wij, Belgen, zul
len onze jongens niet laten vermoorden
om een ander plezier to doen, gelijk wie
DE ECONOMISCHE OORLOG.
Het bizonder karakter van de hui
dige oorlog ontsnapt ook niet aan
den gewonen man, die graag laat hoo-
ren dat hij op de hoogte ts en dat het
hier geldt: reen economische oorlog-».
Maar wat hiermee eigenlijk dient ver
staan te worden, weet hij meestal niet.
Hij zal U simplistisch verklaren, dat
«ze» niets anders beoogen dan de
kleine spaarders het geld uit de zak
ken te jagen. Wie die «ze» zijn valt
moeilijk uit te maken. Reeds verstan
diger klinkt het oordeel van degenen
die meenen dat Engeland tracht
Duitschland uit te hongeren, opdat
de bevolking zou in opstand komen.
Zoo eenvoudig ts de kwestie echter
nog niet. Eerst en vooral blijft oorlog,
een krachtmeting, doch de ontwikke
ling van de economische middelen
eigen aan onze moderne beschaving,
ook in vredestijd, maakt dat de eco
nomische factor van kapitaal belang
geworden is, zoadat een in gebreke
blijven ervan den doorslag kan geven.
De economische strijd, wordt niet
alleen van de zijde van Engeland en
Frankrijk gevoerd, ook Duitschland
heeft er zich op ingesteld. De oorlog
ter zee is er het duidelijkste bewijs
voor.
HET BRÏTSCH-FRANSCH8
STELSEL.
Toch is er een grondig verschil tus
schen de economische stelsels van de
twee partijen. Aan de eene zijde, deze
van de bondgenooten, wordt beschikt
over ruime grondstoffenbronnen, die
echter voor een groot deel in de ko
loniën liggen en dus over zee moe
ten vervoerd worden. Anderzijds be-
komen maehtlger tot uiting, naarmate de
oorlog en zijn gevolgen zich meer en meer
uitdeinen, en dat het economisch-, socia
le- en gezinsleven uit zijn normale heng
sels is gerukt, om den weg op te gaan van
harde offers en allerhande ontberingen,
waarvan de bedroevende noodzakelijk
heid zich nog niet vertoont voor de oog<_a
van allen.
Op het oogenblik dat wij niet verre af
wenschen waarop het gebulder van de ka
nonnen zal uitsterven, en waarop het
mogelijk zal blijken een ernstige en ge
zonde vrede terug te brengen in overeen
stemming met de regels van rechtvaar
digheid en recht, zullen het alleen degenen
zijn die samen met de politieke macht
ook het klaar besef hebben van de noo-
den van het menschdom, en van den die
pen eerbied voor de richtlijnen van het
evangelie die den juisten weg zullen
kunnen vinden.
Alleen de mannen van dit gehalte, zul
len een vrede kunnen scheppen die van
dien aard zijn zal, dat de reusachtige of
fers van dezen oorlog zullen kunnen ver
goed worden, en de weg zal kunnen ge
ëffend worden naar een meer evenwich
tige, meer vertrouwensvolle en meer
vruchtbar® verstandhouding tusschen de
naties.
Sint Antonius wat waart gij *n ke
itel toen gij nog op de wereld leefdet!
Iemand die er recht door gingt.
Ge weet dat nog wel? Van vader
en moeder hadt gij een huis geërfd
gelijk een paleis; en een heele straat,
die gij kondt verhuren, en landerijen,
waar de boeren U wagens tarwe als
pacht voor aanvoerden.
En gij zelf waart ‘n schoone, pronte
jonge man, met oogen als karbonkels
in uwen kop.
Iemand, die deugd kondt hebben
van ’t leven, en zwemmen in ’t geld,
en draaien in feest en plezier.
Maar, jawel!...
Van op den preekstoel, in *t ser
moen, hadt gij ’t woord van Onzen
Lieven Heer liooren veretllen: «WILT
GIJ VOLMAAKT ZIJN, VERKOOP AL
UW GOED, EN DEEL HET AAN DEN
ARME UIT!
En acht dagen later hingen de plak
katen op de gevels van al uwe huizen,
en een maand later hadt gij al uw
geld weggegeven aan de arme men
schen en voor goede werken.
En gij hadt in de woestijn, waar
alle maanden nog geen mensch voor
bij kw'am, een hutteken gemaakt uit
boomtakken en palmbladeren.
Daar zat gij te bidden, op uw knieën
in het zand, uren en uren aan één
stuk. Of matten en korven te vlech
ten. uit biezen, en gingt die uitleuren
in de dorpen, om wat droog brood te
eten, met eenige greintjes zout erover
gestrooid.
Maar Pietje Pek, de duivel, trok oen
sc'reef gezicht als hij U doende zag.
En kwam gedurig andere dingen in
uw oor blazenGe zij t een dwaas
kop, Antonius... Hier... in die barre
woestijn, te vasten en te bidden...
Waar is dat voor noodig?... Ga liever
terug naar de wereld, naar de men
schen... Zoo ’n schoone wereld! Daar
kunt gij deugd hebben van uw leven„
Daar is piezier, Antonius!...».
Als die bekoringen van Pietje Pek
In uwen kop kwamen, laast gij een
Vader-ons, en ’t ging over.
En lachtet gij den duivel vierkant
uit: «Pietje Pek, ge zijt een domkop
en een snul! Als gij een kruisken ziet
maken, gaat gij op den loop, alsof ge
't vuur onder uwen steert kreegt!
Stokoud zijt gij zoo geworden, Sint
Antonius, en een groote, smakelijke
heilige.
Als Pietje Pek U zag sterven en
naar den hemel gaan, moet hij ge
vloekt hebben dat het kraakte: Dat
was ’n kerel, dien Antonius! Als ik
dien eens naar de hel kunnen trek
ken had!
DE VREDEWENSCH
DER VOLKEREN
In dit opzicht kan niemand meer dan
wij misschien de beteekenis waardeeren
alsmede de bewijskracht en de ontroeren
de hartelijkheid van uw gebaar, inder
daad, wij kennen door persoonlijke er
varing den dagelijkschen en diepen
vredeswensen waarmeae alle volkeren oe-
zield zijn. Het heimwee naar den vrede,
en de wil om de middelen op te sporen en
te» te passen om den vrede te bereiken,
1 Jaar
6 Maanden
3 Maanden
AU« Utdtve'lun rin fertMmcoraaliiN
1.2S fr.
5,— fr.
land niet aangevallen zou geweest zijn,
het de wapens niet zou opgenomen heb
ben, en, zoo de andere kleine stater, zelf
de lot als Finsland. zouden ondergaan, zij
eveneens met al hun macht en moed zich
zouden te weer stellen tegen den aan
valler.
De Fransche pers, die eerst fel op;;e-
Ibppen had met bedoelde rede, boerde
dan even ook achteruit.
In Italië verwekte die rede eveneens
een zeer ongunsigen indruk.
Te Londen heeft men algauw ing trien
■dat IL Churchill zijn mond voorbijge
praat had en werd er aldaar dan ook
met nadruk op gewezen dat de rede
naar niet gesproken had namens de En
gelsche Regeering, wier houding ten op
zichte van de neutralen ongewijzigd
blijft. Toch wijzen de Engelsche bladen
erop dat alle neutralen er het grootste
belang bij zouden hebben dat de over
winning door Engeland en Frankrijk be
haald weze
Als voorbeeld van de slechte indruk die
die rede nagelaten heeft in ons eigen
land kunnen wij o. m. enkele woorden
aanhalen die hierover de XX* Siècle
schreef, doelende op die rede:
Dit is even valsch als kwetsend.
o Waarin is België tekort geschoten aan
zijn plicht, welke hst land opgelegd wordt
door het Convenant? Welke was deze
plicht? Als oorlogsslagveid te dienen voor
Europa? Het aanvaarden van een reus-
achtigen strijd welke zou geleverd wor
den op ons overbevolkt grondgebied? Het
als een vreugde beleven totaal verwoest
te worden? En waar staat het ergens ge
schreven, dat dit zijn plicht is?
In 1940 betrekt het land een wacht,
welke op heel zijn leven zal blijven we
gen. He doet dit met denzslfden moed als
liet ook in 1914 zijn plicht gedaan heeft.
In 1914 zou Engeland Antwerpen ter
liuip komen en daar ontscheepte op ze
keren dag een eerste lord van de Engel-
sohe admiraliteit. Hij v.as er nog niet
heelemaai toen hij seffens terug in-
seheepte on voorzichtigheidshalve naar
Engeland terugvaarde die heette Winsten
Churchill
België heeft van niemand lossen in
eer en plicht eau te nemer..
En uitlatingen als deze versterken de
campagne van hen, die den Volkenbond
atbreken, roet te aeggea. dat de groote
dcmocraties er een werktuig hebben wil-
len van maken voor hun politiek.
-co»
Dat het hard wintert hoeven wij onze
lezers wel niet te melden, zij voelen het
gewis zelf genoeg aan den lijve, maar
voor velen hunner zal het wellicht nieuws
zijn te vernemen dat wij thans wel voor
een soort recordwinter staan.
Naar verluidt komt deze koude ons uit
«en hoogdrukgebied boven Siberië.
In den nacht van Vrijdag 19 op Zater
dag 20 Januari daalde de temperatuur
tot 22 graden. Als gemiddelde tempe
ratuur werd evenwel vastgesteld: 17
graden. Deze officieele temperatuur
wordt opgenomen op een hoogte van 1
meter boven den grond en onder beschut
ting, zoodat in feite dan de koude op den
grond zelf veel harder is.
De nacht van Maandag op Dinsdag 1.1
was weeral kouder en als «officieele»
temperatuur werd 18,7° vastgesteld, wat
de koudste temperatuur beteekent, die
men in ons land heeft gekend sedert
1881, toen —20,2’, recordcijfer, werd op
genomen.
in open veld was het echter veel kou
der, zoo werd in Hoog België temperatu-
„rea van 24 en naar verluidt zelfs van 25
graden onder nul vastgesteld. Er wordt
zelfs voorgehouden dat te Spa 27“ en te
Malmédy 26“ opgeteekend werd.
Wij kennen dus wel harde bittere koude
dagen.
ISTROOMEN, RIVIEREN EN KANALEN
TOEGEVROREN. TALRIJKE SLACHT
OFFERS VAN DE KOUDE.
Deze harde Winter geeft ons echter niet
alleen bijna-recordctjïers in graden on
der nul maar ook een groote nasleep van
ellende, weeën en moeilijkheden, me on
getwijfeld nog verhoogd worden door den
mobilisatietoestand die talrijke brood-
.winnaars uit het gezin wegrukte.
Laten wij dan ook enkele feiten van
dien nasleep volgen:
Te Nieuwpoort vroor de haven dicht,
goodat de visschersbooten ónmogelijk de
ree konden kiezen om op vangst te gaan,
Wat de kostwinning aan talrijke vlsschers
berooid heelt.
Omzeggens alle kanalen zijn toegevro
ren, tenzij ze regelmatig door ijsbrekers
©pengehouden •worden.
Door sneeuw en ijs zijn alle wegen
uiterst glibberig, wat aanleiding heeft
gegeven tot menig verkeersongeval en
Valpartijen van voetgangers. (Vv. 4' ld.)
ERKENTELIJKHEID VOOR DE HULP
VAN ROOSEVELT
BIJ HET VREDESWERK
De reeds zoo sterke hinderpalen bij de
verwezenlijking van dit doel, worden met
den dag grooter. Indien de vrienden van
den vrede niet op drijfzand willen bou
wen, moeten ze zich duidelijk rekenschap
geven van deze hinderpalen, alsmede van
de geringe kans op een spoedig succes, al
thans zoolang er geen essentleele wijzi
ging is gebracht aan de momenteels we-
derzijdsche krachtsverhouding.
Als plaatsvervanger op de aarde van
den God van vrede, hebben we van in het
begin van het Pontificaat, al onze klach
ten gewijd eerst van het behoud, daarna
aan het herstel van den vrede. Onbekom
merd om mislukkingen en moeilijkheden,
gaan we verderop den weg die wórdt ge
bakend door onze apostolische zending.
De echo die ons op dezen met doornen be
strooiden weg van overal bereikt, van uit
den schoot der Kerk of bulten de Kerk,
is voor Ons met de zekerheid van den ge-
danen plicht, de schoonste en meest troos
tende belooning.
Het feit dat op een uur van universeele
angst en trilling, de eerste magistraat van
most aanzien worden ais 'n piovidentieeic
tenbond, onder het teeken van het Heihg
Kerstfeest, een zoo voorname plaats heelt
willen innemen in de voorwacht der kam
pioenen van den vrede en van de mild
dadige hulp aan de oorlogsslachtoffers,
moet aanzien worden als een proventieele
hulp die we met vreugde en dankbaarheid
begroeten, en die Ons vertrouwen ver
sterkt.
Dit gebaar is bovendien een daad van
broederlijke en hartelljke solidariteit tus
schen oe nieuwe en de oude wereld, in
hun verdediging tegen den killen wind der
goddelooze, onkristelijke, aanrandende
en vernielende strekkingen, die de bron
nen dreigen te verdorren waaruit de be
schaving ontstond en zieh ontwikkelde.
Onder deze voorwaarden is het voor
Ons, zooals we het reeds aan Uwe Excel
lentie berichtten, een bijzondere reden tot
voldoening, met alle consideratie vcor zijn
beproefde hoedanigheden en het belang
zijner iiooge zending, den vertegenwoordi
ger te ontvangen dis door Uwe Excellentie
werd gestuurd als de trouwe tolk zijner in
zichten, gericht op het herstel van den
vrede en de leniging van het oorlogsleed.
Met een levendige voldoening terug
denkende aan de heerlijke herinnering
die Wij hebben bewaard van ons onver
getelijk bezoek aan Uwe natie en in ge
nachten weer de niepe vreugde herlevend
van Onze toenmalige persoonlijke kennis
making, drukken Vvij op Onze beurt Onze
vurigste wenschen irt vcor den voor
spoed van Uwe Excel entie en van het
heele volk van de Vereenigde Staten.
Rome, St. Pieter, den 7 Januari 1940.
Op gevaar af van door een heele
categorie lezers gesteenigd te worden
kan ik mijn hart niet bedwingen om
de vreugde van deze wintersche da
gen te vermonden.
Gij hebt misschien nog een drup-
pelke romantiek in *t lijf?... Dan is
er iets van warme vreugde in uw hart
gedaald bij deze scherpe koude.
Lisbloemen! Ze bloeiden op alle
vensters tot bij klaren d^g toe. En
nietige kinder vingertjes hebben de
kristallen flora nageteekend op het
witte doek van uw ramen.
Sneeuw! De echte Kerstdag van
Breugel en van de oude Kerstleizekes
is over de wereld neergezegen. Sneeuw
waarin Pallieter zich rollen kan, waar
in ge tuimelperten kondt, waarin ge
kondt wegzakken tot over de enkels
als in oude verhalen. Rijke lui geven
duizenden franken uit om naar Al
pen en Tirolen te tlegen. Wie naar
Umrdes gaat getroost zich de lastige
Vimpartij naar den Gavemie, om te
sneeawbollen. Ver gaan cm winter
sport te genieten, dat Is heerlijk. da’
TARIEF VOOR BERICHTEN»
Uitgever:
Sansen-Vanneste, Poperinge.
Telefoon N’ 9. Po«tch. N’ 155.79.
ingezet, met het doel, alles 'wat
Duitschland zou kunnen noodig heb
ben voor een lange oorlog op de eigen
bodem te winnen.
In hoeverre de Duttsehem hierin
gelukt zijn weten we niet.
Zeker is het dat er altijd nog op
het buitenland zal dienen beroep ge
daan te worden al is het dan ook op
een zeer minieme wijze,
BESLUIT.
BH eerste zicht verkeert Dultsch-
ta.id in een nadeellger positie op eco
nomisch gebied dan de bondgenooten
macj- zijn toestand is veel stabieler
en bij een lange oorlog kan het eerder
gediend zijn. Dat klinkt onwaarschijn
lijk en paradoksaal.
De dlgemeene meenind
Dui -Mand het niet kan Klthtwden
op den langen duur, tn den grond is
het anders. De rijkdom va” Engeland
en Frankrijk kan leiden tot een lij
delijke voorsprong in de eerste tijden,
maar als Duitschland kav, weerstaan
1 komt er weer evenwicht.
Het zijn twee verschillende stelsels,
en de huidige botsing moet nog uit
maken, welk het stevigste is. De tijd
kan heel wat leeren. En zoo blijkt nu
reeds dat Engeland en Frankrijk de
methode van Duitschland geleidelijk
overnemen. Onze meening is dat de
economische factor niet den doorslag
zal geven voor een nederlaag van
Duitschland. Het zou welven* kunnen
blijken dat die twee machten, op den
langen duur geen kans tien om me
kaar klein te krijgen en dat ze wil
lens nillens genoopt woeden tot een
vergelijk.
(Nadruk verboden.}
VATICAANSTAD, 20 Jan. XHavas):
De heuglijke boodschap, welke Uwe
Excellentie aan mij gericht heeft op den
dag vóór Kerstmis heeft een straal van
troost laten schijnen in de smarten, de
angstige bekommernissen en de bitter
heden van de volkeren die worden meege
sleurd in den wervelwind van den oorlog.
Het is een straal van hoop en vertrouwen
waarvoor u de spontane hulde werd ge
bracht van diepe erkentelijkheid van de
zijde van alle rechtgeaarde gewetens.
DE GROOTE BETEEKENIS
VAN ROOSEVELT’S BOODSCHAP
Wij waren diep ontroerd door den ver
heven inhoud van uwe mededeeling
waarin de geest van Kerstmis en de
wenscli om dien geest toe te passen op
de groote belangen van het menschdom
op zoo overtuigende manier tot uiting
werden gebracht. Wij zijn eveneens over
tuigd, van de uitzonderlijke beteekenis
ervan zoodat wij niet hebben geaarzeld,
deze mededeeling ter kennis te brengen,
denzellden dag nog, van de Kardinalen
die in de zaai van net Consistorie verga
derd waren.
Wij hebben aldus, in het aanschijn der
katholieke, en niet - katholieke wereld
plechtig willen getuigen, hoe zeer wij dit
moedig document van helderziend en wijs
polities beleid en verhevene menschelijk-
beid op prijs hebben gesteld.
Een der voornaamste kenmerken van
uwe boodschap, heeft In het bijzonder
Onze aandacht getrokken, namelijk haar
nauw geestelijk contact met de gedachten,
de gevoelens, de hoop en de verzuchtin
gen van de massa's, dit wil zeggen, van die
lagen der bevolking op uewelkc het
hardst drukt in een mate, welke nooit
werd bereikt, de last van de smarten en
van de offers van het huidig uur, dat
zoo onrustwekkend en onweerachtig is.
H. Churchill, Eerste Lord van de Brlt-
sche Admiraliteit, heeft op Zaterdag
avond, 20 Januari LI., eèn radiorede ge
houden die heel wat stof heeft opgejaagd
en waartegen heftig protest Is gerezen in
de neutrale landen.
De radiordenaar, die een goed redenaar
is maar steeds vrijmoedig onder felle be
woordingen en nimmer een diplomati
sche taal voert, vaarde eerste uit tegen
Duitschland en Rmland om dan de hou
ding der neutralen aan te raken.
Spreker deed hierover eerst de gevaren
uitschijnen die op de neutralen wegen
van vege de nauw verbonden Nazi- en
Sovjet-imperialismen. Hij herinnerde en
veroordeelde het torpedeeren van neu
trale schepen door Duitsche onderzeeërs
in verkrachting van liet algemeen recht.
Achtereenvolgens wees hij aldus op de
gevaren die de Balkan- en Donaustaten,
België, Roemenië, Zuid-Slavië, Zwitser
land, Nederland, de Noorsche Baten, be
dreigen.
H. Churchill eprak dan volgende woor
den uit die zooveel stof zouden op jagen
Wat zal er gebeuren als die neutrale
landen, die ik heb gemeld en sommige
andere, welke ik niet gemeld heb, spon
taan hun plicht zouden doen in over
eenstemming met de verplichtingen van
het Handvest van den Volkenbond, tesa-
men met Ehigeland en Frankrijk tegen
aanranding en onrecht?
Hun positie is hachelijk en zal nog
slechter worden. Zij buigen nederig uit
vrees voor Duitsche geweldplegingen, zich
vleiend met de hoop dat Frankrijk en
Engeland alle wetten van het internatio
naal recht zullen naleven en dat inbreu
ken slechts van Duitsche zijde kunnen
verwacht worden.
Ieder van hen hoopt dat, als hij te eten
geeft, aan de crcodiel, de crocooiel hem
het laatst zal verslinden. Doch de storm
zal niet voorbijgaan. De storm zal woe
den steeds harder en woester en ruimer.
Hij zal zich uitstrekken tot het Zuiden.
Ook tot het Noorden. Er is geen hoop
op een spoeaig einde ervan dan door een
eensgezinde actte. Moesten Frankrijk en
Engeland een beschamende vrede sluiten
en den strijd opgeven, dan zou er voor
de kleine Hiaten van Europa niets over
blijven noch van hun scheepvaart noch
van inm bezittingen dan te worden ver
deeld op gelijke wijze tusschen nazisme
en bolsjewisme
Spreker hield aldus voor dat het voor
de neutralen «plicht was, naar de aan
gegane verplichtingen bij den Volken
bond, partij te kiezen voor Frankrijk en
Engeland»
Het 1» dan ook begrijpelijk dat zijn
woorden heel wat beroering hebben
verwekt bij <le neutralen. Alle bladen der
bedoelde neutrale landen hebben in tal
rijke artfiscleu heftig protest aangeiee-
kend tegen deze uitlatingen van den Eer
sten Lord der Engelsche Admiraliteit en
erop gewezen dat de collectieve veiligheid
sedert lang ineengestuikt is, en wel door
de schuld der grootatogendheden zelf, dat
de kieim Staten hierin de noodige be
sluiten hebben getrokken wat tot gevolg
had hun neutraiiteitsverklaringen, dat
deze neutraliteit openlijk erkend werd in
den Volkenbond, o.m. «oor den H. Eden,
alsdan Engelsch Minister vavn Buiien-
Jandsche Zaken, cat Ehgeland dan zelf I
de neutraliteit van België gewaarborgd i
heeft, en dat H. Churchill dit wel moest1
weten.
De vraag werd ook gesteld: Waarom
had de H. Churchill het alleen over de
kleine neutrale landen en repte hij geen
woord over de groote, namelijk Italië en
de V. van Amerika?
H. Churchill, in zijn rede, had ook ver
klaard: Alleen Finland toont wat vrije
mannen kunnen Spreker heeft hier
omtrent ook wel vergeten dat zoo Fin- het is.
schikken Engeland en Frankrijk over
ontzagelijke kapitalen, die tn het bui
tenland omzetbaar zijn, tegen allerlei
producten: voedingsmiddelen, wape
nen, vliegtuigen, enz. Deze kapitalen
zijn In de eerste plaats de groote
goudvoorraden van de Bank van En
geland en van Frankrijk, evenals de
vorderingen op het buitenland, zooals
de loopende vorderingen voor levering
van goederen of en dat niet tn de
minste mate de beleggingen ander
vorm, van aandeelen of obligaties in
buttenlandsche ondernemingen. Dank
zij deze kapitalen t9 het de bondge
nooten mogelijk boven de nationale
oorlogsproductle een ruim beroep te
doen op buttenlandsche leveringen. De
opheffing van het wapenembargo <n
Amerika, laat hen toe in dat land al
te koopen wat ze maar wenschen.
Een lange oorlog, kan echter alle
mogelijke kapitalèn-reserves opslor
pen en dan zouden Engeland en
Frankrijk aangewezen zijn op zich
zelf. Wel kunnen de leveranciers kre
diet geven, zooals dit gebeurde tij
dens den laatsten oorlog door Ame
rika. Maar dit heeft dan voor ge
volg, dat de leverancier om zijn vor
deringen niet te zien te loor gaan
verplicht wordt eveneens deel te ne
men aan den oorlog, om een oplos
sing te bespoedigen in het voordeel
van zijn schuldenaars. De Vereenigde
Staten zijn in 1917 hoofdzakelijk in
den oorlog getreden met dit doel.
Thans echter wijst alles erop dat
Amerika geen schulden zal laten ma
ken vanwege de oorlogvoerende lan
den. «Cash en carry», zeggen ze, of
wat in onze taal beteekent: «boter
bij de visch
Een lange oorlog, zou beteekenen,
dat Engeland en Frankrijk heelemaai
op zich zelf zouden aangewezen zijn
om hunne oorlogsbehoeften te kun
nen bevredigen.
HET DUITSCHE STELSEL.
Voor de bondgenooten geldt dus een
toestand van overvloed in den begin
ne, met een bedreiging van vermin
dering, als de oorlog een tijd aan
sleept.
Voor Duitschland ziet de toestand
er heel anders uit. Dit land beschikt
niet over de geweldige natuurlijke
grondstoffenbronnen van Frankrijk
en Engeland. Het heeft nog minder
kapitalen onder de vorm van goud of
vorderingen op het buitenland. Het
heeft er omzeggens geene.
Het is bijna heelemaai op zichzelf
aangewezen. Wil hef- grondstoffen of
fabrikaten uit het buitenland betrek
ken, dan moet het in ruil daarvoor
eigen producten leveren, die in de
eigen fabrieken worden voortgebracht
en dat is zeker geen ontlasting van
de eigen arbeidskracht ten voordeele
van de oorlogsproductle.
Daar het nu de noodige grondstof
fen onmogelijk allemaal uit het bui
tenland kan betrekken, moet het bin
nen de eigen grenzen op veel koste
lijker wijze daarin voorzien door
Ersatz ^-grondstoffen. Benzine wordt
getrokken uit steenkool; rubber,
weefsel, en zelfs... koffie, worden op
sijnthetische wijze voortgebracht.
Geheel de Duitsche economie is ech
ter een oorlogseconomie geworden se
dert ongeveer zeven jaar. Zij is ge
steund op het gebruik van alle be
schikbare werkkrachten en daarom
wordt geen werkloosheid geduld. In
1936 werd het tweede vierjarenplan
iDKxsssaanaaH3B8SBBSMaaacEa
25,frank.
13,50 frank.
7.frank.
5,— fr.
2 59 fr.
1.59 fr.
L—
Te herhalen aankondigiftgfen
prijs op aanvraag.
Anaoncen zijn vooraf te WHaien en
moeten tegen den Wotn»tf>R avond
ingezonden worden. Ktetne be
richten tegen den Donderstar «oen.
naar van Maria Chapdulatoe, door»
heen die hoogen waaier van spiralen*
de sneeuwvlokken!... Een vriend die
zijn sneeuwschoenen afklopte tegen
uw drempel... een zacht^tóelend»
slede och, was het geen troika?
het sneeuwlandschap, vaai en onein
dig, met esn huizeke heel ver en diep
alsof het in den grond gekropen was,
en 's avonds de vertelsels in dea vrien
denkring of de zachte oogen van je
vrouw bij een warmen grog en den
sneeuwstorm die langs de luiken
schuurt.
En schaatsen dan! Met den lichten
zwier van een wals van Strauss zwe
ven ze over het ijs, of rollen holder
debolder als een wilde jass sver den
witten ijsspiegel, of gieren en trap
pelen in wilden galop om kat en muis
te spelen, wijl om dit alles hem bosch
en struik berijmd en bepinkeld staat
in een stille paradijselijke schoonheid,
zoo subtiel en broos als een schoon
heid die niet van deze aarde te... Zijn
we tn Tyrolen, of waar!
Och vergeef het ons, dat we hier
kost voor?.i veel geld, en dan te ’t na- (toch -yj de zwarte mizarie van
tunrlijk tangens- am, deftig, sMk’ den paring ergeten, vergeef het de
En rijk? Menheer! ft,?ga jeogd dat ze Biet denkt
Maar nu we de sneeuw grutte tootde koude der soldatenbarakken,
nlkski hebben zat gij wellicht te zeu- t aan de grirointge koude van de barre
ren achter de winterkachel op de I wachttoren. v.an de koude raggen en
kappa van dat verdomde weer. Of bv huiverenr» ledematen van zoovelen
hoort ge misschien nog tot de litanie die zoove. van huis zijn en tóch niet
kunra-ï verwarmen.
Want hebben we ooit zoo's winter®
beleefa®De heugelijke winterwe
ken van "90-91 zijn er bij evertroefd,
en de Fmsche koude heeft ©ns land
overweldigd.
Onze papa’s willen zich niet onbe-
^tuigd laten in die wondere weelde van
sneeuwstorm tegemoet trokt’Heb f schaatsenrijden en vertellen voor den
ik V niet ontmoet, Gösta Berling van
Selma Lftgerhof... En zweefde daar
niet een stoere gestalte, sterke min-
hoort ge misschien nog tot de litanie
van zonderlinge zielen die -ion roep
der wintersche jolijt hebben gehoord
en begrepen. Hebt ge de oude laar
zen niet van den zolder gegooid? Hebt
ge U niet opgetuigd als een Fin ot
een Rus? Hing er niet iets van. oude
Noorsche sagen in uw ziel, towe, ge
met een roodblozend gelapi: den
zooveelsten keer het verhaal van hun
schaverdijnen-tochtnaar... Sluis.
Brugge-Sluis! Dat was de groot©
roep van heel Noord-West-Vlaancle-
ren. Op het ijs stond het vol kraam
pjes met wafels, oliekoeken en worst,
en eens hebben ze bij Damme-brugg©
een zwijntje geslacht, gedeeld, gebra-
den en tot het steertje toe met huid
en al verkocht en verslonden.
Te Sluis werd de terugtocht aan
gepakt met den «Heiligmaker» op
den rug, een harden platten koek in
de Hollandsche kleuren gewikkeld, een
koek die vroeger op de Hollandsche
bruiloften gefloreerd heeft, en in den
volksmond zijn naam zag veranderen
van Huwelijksmakertot «Heilig
maker. Ook werd, tegen een fatsoen
lijk prijsje, een Goudenaarke, een
steenen Hollandsch pijpje, op de
pet genaaid, en zoo kondt ge met den
blik van een zegepialer en met een
gerust geweten weer Brugge binnen
schaatsen.
Voor allen die in deze winiersche
guurheden geen enkele plezante noot
Willen noch kunnen vinden ik be
doel de chauffeurs die <le meest ele
gante doch gevaarvolle zwieren heb
ben beschreven; de moeders die voor
zooveel koude lijfjes en natte voeten
hebben te zorgen; de brievenbestellers
die hun gewone wegen haast 'niet
meer terugvinden onder de bedriege-
lijke sneeuwvacht; de arme Jannekes
of Grietjes die met of zonder fiets
den maagdelijken sneeuwgrond heb
ben gekust; de vrouwen die humeu
rig zijn omdat hun slanke lijn ver
dween in een noodzakelijke dikte van
siaapiijven en saaien kleeren; de sol
daten die naar hun blozende kachel
verlangen en naar hun eigen warm
bed; al de miserabele sukkelaars met
tintelvingers langs alle witte wegen,
de armen en zwervers voor al de
zen moet als troast worden gezegd,
dat er nog strengere winters kunnen
komen dan deze!
In oude kronijken en volksoverle
veringen leven de heugenissen aan
echt Siberische winters: Verschillen
de keeren, in den loop der geschiede
nis, lag de Schelde toegevroren zoo
dat men schaatste tot in Holland en
Gent, van Antwerpen uit. Er werden
Ijsbals en volksfeesten op het ijs ge
houden, en vóór een eeuw trokken
zelfs onze soldaten met hun heel regi
ment, kanons en oorlogsgetuig incluis,
om oefeningen te doen op het ijs.
In 1929 nog was het zoo koud, en
zoo lang koud, dat alle Oostzeehavens
toegevroren waxen. De stoomschepen
lagen vastgevroren en moesten met
vliegtuigen bevoorraad worden. In die
koude hebben er 43 menschen in Roe
menië hun leven er bij ingesciioten,
en langs den weg lag een troep van
35 doodgevroren Zigeuners. Eu in Ita
lië waren de lagunen van Venetië
toegevroren en lag er sneeuw op den
top van den Vesuvius. Treinen werden
ingesaccuwd en over de aloude tem
pels van het antieke Griekenland lag
er sneeuw en tooverde met het wit
en zwart van sneeuw en dooi als een
wonderbaar schilderij.
Komaan, nu kennen we tenminste
nog meer hevige perioden van zeer
geweldige koude, die we hier schier
in geen mensc hengeheugenis nog ge
kend hebben. Te Nieuwpoort, waar ze
op de havens schaatsten, weten ze er
van mee te spieken.
Oude perkamenten vertellen van
een vorst in 1635, van Kerstdag tot
Paschen, die maar eindigde met een
geweldig onweer. De Spaansche wijn
bevroor in de kelders.
En ia 1668 was het ijs zelfs nog zoo
hard in 't begin der Lentemaand dat
men de bevroren stroomeu durfde
over ts steken met 900 ossen, en ka
rossen met 6 paarden bespannen.
Laten we dus optimisten zijn met
het v.eere als met die oorlog-nistorie:
steeds de beste kanten zien, er zijn
heel wat vreugdekanten aan 't win-
terweere voor ’t jonge volk. Gun het
hun, hun bloed is zoo onstuimig en
hun hart zoo uitgelaten.
En als 't nog wintert, bindt weer
om de schaatsen aan en trekt uw dar
tel winterspoor door het ijs van kre
ken en beken, door de vreedzame lage
wateren van ons zoete Vlaanderen...
Nu Boreas nog blaast!... En de win»
tersymphonie nog voortzingt langs dt
gladde Ijsbanen, 3»
